Αξιοθέατα
Ήρθε η ώρα να εξερευνήσετε
Το Δελβινάκι βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων και σε απόσταση 55 χιλιομέτρων από τα Γιάννενα, ενώ απέχει περίπου 15 χιλιόμετρα από τα ελληνοαλβανικά σύνορα.
1. Κεντρικός Ιερός Ναός «Η Κοίμηση της Θεοτόκου»
Λαμπρό δείγμα της παλιάς ακμής του τόπου και εικόνα της ιστορικής του εξέλιξης αποτελεί ο κεντρικός Ιερός Ναός, αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Ο περίβολος χρησίμευε μέχρι το 1903 ως κοινοτικό νεκροταφείο, χρονιά που μεταφέρθηκε στους Αγίους Ταξιάρχες.
Η ανέγερσή του τοποθετείται στις αρχές του 17ου αιώνα, για την ακρίβεια το 1620, σύμφωνα με επιγραφή σχηματισμένη με κεραμίδια στον ανατολικό τοίχο και πάνω σε ερείπια προηγούμενου Ναού. Ο αρχικός αυτός Ναός, σχεδόν τετράγωνος, επεκτάθηκε σημαντικά έτσι που διπλασιάστηκε στο μήκος του. Αυτό έγινε το 1812 «ηγεμονεύοντος του υψηλοτάτου Πασά Ζαδέ Βεζύρ Αλή Πασά» και «επιμελεία των εντιμοτάτων προεστώτων», καθώς μας πληροφορεί η επιγραφή στον δυτικό τοίχο. Η πλούσια κοινότητα χρειαζόταν τότε έναν Ναό πιο ευρύχωρο, με μεγάλο γυναικωνίτη και με μακρύ χαγιάτι (πρόναο – ανοιχτή στοά ), όπου συγκεντρώνονταν οι προεστοί και έκαναν τα συμβούλια τους κατά την εποχή του Αλή Πασά.
Ο Δελβινακιώτης ιστορικός Νικόλαος Πατσέλης σημειώνει ότι ο Άγιος Κοσμάς επισκέφτηκε το Δελβινάκι, κατά την τρίτη του περιοδεία, και κήρυξε στην κύρια είσοδο της κεντρικής εκκλησίας.
2. Το πρώην Αρρεναγωγείο – Παρθεναγωγείο Δελβινακίου
Βρίσκεται στην πίσω πλευρά της κεντρικής εκκλησίας και χτίστηκε το 1874. Η κάτοψή του είναι σε σχήμα Ε και υποδήλωνε, στα χρόνια που χτίστηκε, την Ελλάδα και την Ελευθερία.
Το σχολείο αυτό (Αρρεναγωγείο – Παρθεναγωγείο) χτίστηκε αποκλειστικά με έξοδα των απανταχού Δελβινακιωτών με πρωτοβουλία του Δελβινακιώτη ιατροφιλόσοφου Κωνσταντίνου Ηροκλή Βασιάδη, του αποκαλούμενου «Υπουργού Παιδείας του αλύτρωτου ελληνισμού». Την εποχή που χτίστηκε ήταν το μεγαλύτερο σχολικό κτίριο στην Ήπειρο.
Αρχικά χρησιμοποιήθηκε ως σχολείο διαφόρων βαθμίδων (Δημοτικό – Αστική Σχολή – Ημιγυμνάσιο). Μετά το 1914 που το Δελβινάκι ορίσθηκε ως έδρα της Επαρχίας Πωγωνίου στο Αρρεναγωγείο στεγάστηκαν Δημόσιες Υπηρεσίες, όπως Επαρχείο, Ειρηνοδικείο, Γεωπονείο και Ταχυδρομείο. Πρόσφατα στεγαζόταν το Δημοτικό Ελεύθερο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο του Δήμου Πωγωνίου.
Το Παρθεναγωγείο λειτούργησε ως Δημοτικό Σχολείο μέχρι το 1952, στη συνέχεια στεγάστηκε η Οικοκυρική Σχολή, το Γυμνάσιο Δελβινακίου, το οικοτροφείο Γυμνασίου και τελευταία η Ταπητουργική Σχολή.
Μετά την επικείμενη αναπαλαίωσή του από τον Δήμο Πωγωνίου θα χρησιμοποιηθεί ως Πολιτιστικό Κέντρο πολλαπλών χρήσεων, όπως πολιτιστικών δραστηριοτήτων, διαλέξεων, εκθέσεων, πινακοθήκη, βιβλιοθήκη και χώρος εκθέσεως ταπητουργίας.
3. Η κεντρική βρύση (κάτω πηγάδι)
Βρίσκεται στο κέντρο του Δελβινακίου, απέναντι από την κύρια είσοδο του κεντρικού Ιερού Ναού «Κοίμησης της Θεοτόκου». Χτίστηκε το 1619, σύμφωνα με εντοιχισμένη επιγραφή. Σημείο αναφοράς του Δελβινακίου διότι αποτελούσε το μοναδικό σημείο ύδρευσης. Ο Ζαγορίσιος ιστορικός Ι. Λαμπρίδης γράφει: «το Δελβινάκι υδρεύεται εκ μίας και μόνης πηγής, αενάου όμως και τετρακρούνου».
4. Η βρύση της Χούνης (πηγάδι της Χούνης)
Βρίσκεται στην Πάνω Χώρα και η εντοιχισμένη επιγραφή που υπάρχει στο σημείο αναφέρει: «Ιδρυτής Ν. Δελιγιάννης Ιατρός 1906». Το νερό που καταλήγει στο «Πηγάδι» της Χούνης αναβλύζει από την ομώνυμη τοποθεσία, 2 χιλιόμετρα Β.Α. του Δελβινακίου.
5. Το Λαογραφικό Μουσείο Δελβινακίου «Νικόλαος Πατσέλης»
Βρίσκεται περίπου 100 μέτρα νότια της πλατείας του Δελβινακίου. Εγκαινιάστηκε το 2012 και εντός του υπάρχουν πολλά εκθέματα – εργαλεία που χρησιμοποιούσαν στην καθημερινότητά τους οι Δελβινακιώτες τους περασμένους αιώνες.
6. Δημοτική Πινακοθήκη
Στεγάζεται στο πρώην Αρρεναγωγείο – Παρθεναγωγείο όπου εκτίθενται και οι περισσότεροι ζωγραφικοί πίνακες του Δελβινακιώτη ζωγράφου Γεωργίου Δουρδούφη. Μερικοί πίνακες βρίσκονται και στο Δημαρχείο Δελβινακίου.
7. Δημοτική Βιβλιοθήκη
Στεγάζεται στο πρώην Αρρεναγωγείο – Παρθεναγωγείο και διαθέτει πάνω από 7.000 τίτλους βιβλίων.
8. Βιβλιοθήκη Πολιτιστικού Συλλόγου
Στεγάζεται σε δημοτικό κτίρο, δίπλα στο νηπιαγωγείο Δελβινακίου και διαθέτει περίπου 2.500 τίτλους βιβλίων.
9. Αλώνια
Στις γύρω από το Δελβινάκι ράχες (Μεσοράχη, Κρίπουνας) υπάρχουν περί τα 120 πέτρινα ιδιωτικά αλώνια, που ορισμένα διατηρούνται σε καλή σχετικά κατάσταση. Δίπλα σε κάθε αλώνι υπήρχε και η αντίστοιχη καλύβα, μερικές υπάρχουν και σήμερα, για την αποθήκευση της παραγωγής. Μπορεί εύκολα να τα επισκεφθεί κάποιος, ακόμη και με τα πόδια, και να «μεταφερθεί» στην εποχή που το αλώνισμα γινόταν χωρίς τα σύγχρονα μηχανήματα.
10. Ηρώο Δελβινακίου
Στον περίβολο του Αγίου Γρηγορίου, στην είσοδο του Δελβινακίου, βρίσκεται το «Ηρώο του Δελβινακίου» όπου μνημονεύονται όλοι οι ήρωες και πεσόντες του Δελβινακίου, διαχρονικά από την περίοδο της Τουρκοκρατίας μέχρι τους σύγχρονους εθνικούς αγώνες. Στον ίδιο χώρο βρίσκεται και η μαρμάρινη προτομή του Δελβινακιώτη οπλαρχηγού Χατζημιχάλη Νταλιάνη.
11. Παραδοσιακά σπίτια
Υπάρχουν ακόμη αρκετά παραδοσιακά σπίτια του 1800 και έπειτα, που προσδίδουν στο Δελβινάκι ένα χρώμα ιδιαιτερότητας και αρχοντιάς. Επίσης στη θέση Κουτσομίλια, στο δρόμο προς Βήσσανη, υπάρχουν τα ερείπια του παλιού νερόμυλου.