Λίμνη Ζαραβίνα

Λίμνη Ζαραβίνα (Νιζερός)

Η περίμετρός της μοιράζεται μεταξύ Δελβινακίου, Ζαραβίνας και Κρυονερίου.

Τροφοδοτείται από τις εποχιακές πηγές που αναβλύζουν στα τσαΐρια (χωράφια) του Δελβινακίου την Άνοιξη.

Από τη λίμνη ξεκινάει κανάλι (το Νιζεραύλακο) που ποτίζει τον κάμπο Ζαραβίνας, Κρυονερίου και Σιταριάς. Η ροή του αυλακιού ρυθμίζεται με υδατοφράχτη.

Στους κατοίκους της περιοχής κυκλοφορούν διάφορες εικασίες, όπως:

Έχει βάθος πάνω από 100 μέτρα.
Έχει ρουφήχτρες, γι’ αυτό παλιότερα δεν έκαναν μπάνιο.
Συνδέεται υπογείως με τις πηγές της Μπίστριτσας στην Αλβανία και ότι δήθεν ο Αλή Πασάς έριξε μπογιά στη λίμνη και βγήκε στη Μπίστριτσα.

Υπάρχουν όμως και πραγματικές πληροφορίες, όπως:

Το νερό της δεν πίνεται γιατί περιέχει θειάφι. Οι Ευρωπαίοι μάλιστα περιηγητές αναφέρουν ότι ο Αλή Πασας επιχείρησε να βγάλει θειάφι, αλλά δεν είχαν αποτέλεσμα οι εξορύξεις.
Στο βυθό υπάρχουν πολεμικά υλικά (αυτοκίνητα, κανόνια, ποδήλατα) που τα έριξαν οι Ιταλοί όταν υποχωρούσαν από τον πόλεμο του 1940.
Δίπλα από τη λίμνη, δεξιά όπως κινούμαστε από Καλπάκι προς Χάνι Δελβινακίου, ήταν το Χάνι της Ζαραβίνας (υπάρχουν φωτογραφίες σε βιβλία του κ. Κ. Κωστούλα).
Στον λόφο δίπλα από τη διακλάδωση της Σιταριάς υπήρχε τούρκικο μικρό φρούριο.
Πολύ γραφική είναι η εικόνα που είδε ο Άγγλος Πρόξενος στην αυλή του Αλή Πασά, ο Ληκ:

«εδώ αρχίζει η περιοχή του Δελβινακίου. Ένα απόσπασμα από 12 Αλβανούς, καθισμένοι στην πρασινάδα στο έδαφος σε κύκλο, με τη σημαία στημένη στη μέση, συμπληρώνει τη γραφική εικόνα».

Νιζερός στα σλάβικα σημαίνει «λίμνη».

Πηγή: κάτοικοι Δελβινακίου

Χαρακτηριστικά

Επιφάνεια λίμνης: 0,3 km³

Μέγιστο βάθος: 31,5 m

Υψόμετρο λίμνης: +458 m

Είναι φυσική λίμνη και από άποψη βάθους κατατάσσεται 5^η στη σειρά των βαθύτερων φυσικών ελληνικών λιμνών, μετά την Τριχωνίδα, του Ζηρού, τη Βεγορίτιδα και την Αμβρακία.

Η λίμνη περιβάλλεται από τα όρη Κασιδιάρης και Ρονίτσα, ενώ ενώνεται με τον «ποταμό» Νιζερό, ο οποίος παραλαμβάνει το πλεονάζον νερό από τη Ζαραβίνα και μετά από πορεία περίπου 20 χιλιομέτρων συναντά τον ποταμό Καλαμά. Η λίμνη τροφοδοτείται με νερό από επιφανειακές πηγές, από υπολίμνιες πηγές και από το νερό της βροχής και του χιονιού.

Από γεωλογική άποψη η περιοχή αποτελείται από ασβεστόλιθους.

Για να αξιοποιηθούν τα πλεονάζοντα νερά της λίμνης κατασκευάσθηκε το σημερινό τσιμεντένιο θυρόφραγμα στη φυσική έξοδο της λίμνης, στο νότιο-νοτιοανατολικό τμήμα της, από το οποίο αρδεύονται 3.400 στρέμματα γεωργικής γης. Η λίμνη Ζαραβίνα, ο Νιζερούλακας, ή ποταμός Νιζερός, ο ποταμός Λιμπούσδα, ο ποταμός Γορμός ανήκουν στην ίδια υδρολογική ενότητα, στο ίδιο ποτάμιο σύστημα, δηλαδή του ποταμού Καλαμά.

Από άποψη χλωρίδας στη λίμνη υπάρχουν 48 taxa από τα οποία 12 είναι υδρόβια, 9 υγρόφιλα και 27 ξηρόφιλα. Στη λίμνη διαβιούν περισσότερα από 11 είδη ψαριών του γλυκού νερού (χαμοσούρτης, πεταλούδα, κυπρίνος, μπράνα, τσίμα, γλήνι).

Η λίμνη Ζαραβίνας μαζί με γειτονικές περιοχές του Γορμού ποταμού, το δάσος της Μερόπης και το Ωραιόκαστρο – συνολικής έκτασης περίπου 219 km², έχει ενταχθεί στο ευρωπαϊκό δίκτυο προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος Natura2000, με υψηλή προτεραιότητα προστασίας και με κωδικό GR2130010.

Η λίμνη Ζαραβίνας με απόφαση του Εφετείου Ιωαννίνων (209 / 2011) αποδόθηκε στο Δημόσιο.